Robert-Jan Fentener van Vlissingen behoort tot de dertiende generatie van een oud Nederlands ondernemersgeslacht. De van oorsprong Utrechtse familie begon in 1800 en stichtte een n.v. in 1896, genaamd SHV, een onderneming die handelde in steenkolen, olie, gas en schroot. In 1968 breidden de drie broers Frits, Paul en John het familiebedrijf uit met de groothandelswinkelketen Makro en groeide het uit tot het grootste internationale familiebedrijf in Nederland. Paul Fentener Van Vlissingen is met name bekend geworden door zijn betrokkenheid en liefdadigheid voor African Parks Conservation .Na het aftreden van Frits werd hij commissaris bij vele ondernemingen.
John Fentener van Vlissingen is de oprichter van het immense BCD Travel Holding BV, World Travel, Park & Fly. Zijn zoon Robert-Jan is portfolio manager trading and stocks van het familiekapitaal in Geneve en London. Samen met zijn vrouw en kinderen kiest hij voor een leven met privacy en veiligheid in Zwitserland en England en schuwt hij media en pers. Voor een keer wil hij een interview geven over zijn grote passie fotografie die onlangs in Sotheby’s in Amsterdam is geveild voor het goede doel African Parks. Zo is de cirkel weer rond, de dertiende generatie Fentener van Vlissingen zet de traditie en legende voort.
Fotografie is mijn passie
Wanneer ben je met fotograferen begonnen?
‘Mijn grootmoeder van vaders kant was een zeer begenadigd fotografe, zij schoot fantastisch foto’s in Afrika tijdens haar reizen en maakte daar prachtige fotoboeken van. Haar eerste reisboek kreeg ik van haar toen ik 8 jaar was en ik raakte zo gefascineerd door haar foto’s dat ik voor mijn tiende verjaardag een camera vroeg. Ik was de enige geïnteresseerde in de familie en mijn grootmoeder vond het zo mooi als ik deze passie van haar zou voortzetten. Vanaf het moment dat ik mijn eerste camera kreeg, bleef ik foto’s maken: familie reportages, foto’s tijdens reizen van de natuur en mensen, ik kreeg er geen genoeg van. Ik maakte albums met verhalen en reisverslagen, plakte er tickets, treinkaartjes en hotelrekeningen bij en bracht zo alles in kaart. Ik heb nu meer dan 45 albums met allerlei bijzondere reizen, een enorme dierbare collectie voor mij.
Wanneer ontdekte je dat je talent had?
‘Door te experimenteren leerde ik wat de beste hoek was om een foto te nemen, wat lichtinval met een beeld kan doen, hoe je de foto maakt en vooral hét moment. Ik zoek altijd naar een bijzonder moment of een verrassing in een foto. Iedereen kan tegenwoordig een foto maken, maar het is de uitdaging een moment op een foto vast te leggen dat meer dan duizend woorden spreekt.’
Het ultieme fotomoment
Wat zoek je precies als je een foto neemt?
‘Voordat ik een foto neem, zie ik altijd het beeld al voor me. Ik studeer op de situatie, het onderwerp en de reflectie maar ik ben op zoek naar het verrassingselement. Ik zoek het mooiste moment op en dat kan soms uren voorbereiding betekenen. Bij personen houd ik absoluut niet van geposeerde foto’s maar zoek ik juist een bepaalde uitstraling, de puurheid van iemand achter zijn façade. Toen ik bijvoorbeeld met mijn moeder door Cambodja reisde, waren de grenzen net een maand opengesteld en hadden de meeste mensen nog nooit toeristen gezien, laat staan iemand met een camera. Het was zo’n ontdekking hoe puur en onbevangen de kinderen en mensen waren, dat zijn ontroerende momenten waarin alle emoties gevangen liggen.’
Wat fotografeer je het liefst?
‘Ik houd van natuur en met name landschappen, het schijnt dat ik een typisch landschappen gericht fotograaf ben, maar heel watergericht. De reflectie van water fascineert me enorm, ik denk dat dat toch wel door mijn Nederlandse achtergrond komt! Elke foto vertelt een verhaal, bijvoorbeeld die foto in Venetie onder de brug geeft de reflectie van water schitterend weer. Het was een unieke moment, zoiets kun je onmogelijk ensceneren. Zo heeft elke foto voor mij een verhaal erachter zitten, daarom zijn ze me zo dierbaar. Ik ga helemaal in mijn passie op en fotografeer mijn gezin tijdens vakantie en reizen en laatst vroeg mijn oudste zoon of hij voor zijn verjaardag ook een camera mocht. Dat vind ik zo mooi; waarschijnlijk heb ik mijn liefde voor fotografie al aan hem doorgegeven.’
Worden je foto’s bewerkt?
‘Ik houd van origineel, van wat de natuur me geeft, met zijn schoonheden en verval. Alleen voor het drukken op posterformaat worden minuscule vuiltjes aan de lucht weggehaald maar voor de rest houd ik mijn foto’s origineel, in de kracht van hun schoonheid.’
Exposeer je met je foto’s?
‘Nee, ik exposeer bewust niet, fotografie is mijn hobby en niet mijn vak en ik hoef er niet van te leven; het zou verkeerd voelen om er geld voor te vragen.’
The Legacy of African Parks
Wat hoop je te bereiken met fotografie?
‘Mijn grootste wens is al bewaarheid geworden tijdens de veiling in Sotheby’s, met de opbrengst voor het goede doel African Parks. Ik heb altijd gezegd dat mijn grote droom was om mijn foto’s te veilen en dat is met succes gebeurd. De spanning voordat de veiling begon was enorm want mijn eerste zorg was of er belangstelling zou zijn en mijn tweede zorg was of mijn werk wel goed genoeg zou zijn. De emotie zat hoog want elke foto vertelt een verhaal, het is een stukje leven van mij dat te koop wordt aangeboden. Pas na het verkopen van het tweede lot, viel de spanning een beetje van me af, ik ben nu eenmaal onzeker en tegelijkertijd heel perfectionistisch, niet makkelijk voor mezelf dus.’
De opbrengst van de veiling was meer dan 200.000 euro, waar wordt het geld aanbesteed?
‘De opbrengst is voor African Park, opgericht door mijn oom Paul. Mijn vader had de kosten voor zijn rekening genomen, Sotheby’s stelde het veilingshuis ter beschikking voor de veiling, dus de 200.000 euro wordt ook in zijn totaal gedoneerd aan African Park. Mijn oom Paul is een van de oprichters en grote drijfkracht van African Parks Foundation. De filosofie is om de parken in samenwerking met de Afrikaanse regering te beheren en om de parken economisch zelfstandig te maken, om ze te redden van de ondergang.’
Deelden jullie dezelfde passie voor Afrika?
‘Mijn oom Paul en ik hadden dezelfde passie voor fotografie en dat bracht ons dichter bij elkaar. Hij liet me de kunst van de fotografie zien en hij had dezelfde passie en ideeën. Een van zijn dochters Alicia, ondersteunt nu African Parks en met haar goedkeuring heb ik me er meer in verdiept.’
Wat was het mooiste moment?
‘Toen het tweede lot verkocht was tijdens de veiling, voelde ik plotseling dat ik mijn kracht doorgaf aan Alicia, voor de African Parks. Wij hebben als familie altijd geleerd behoudend te zijn maar bij de foto van Verbier, begonnen ze allemaal tegen elkaar op te bieden! Alle neven en nichten zaten tege elkaar op te bieden om zoveel mogelijk geld uit hun zak te halen voor het goede doel. De rillingen liepen over mijn rug en ik had tranen in mijn ogen; ik had de familie nog nooit samen zo sterk gezien, en dat allemaal door toedoen van iemand die er niet meer is, mijn oom Paul. Wij zijn de dertiende generatie in onze familie en opeens begon alle energie te stromen; wij zijn een grote sterke familie en daar ben ik heel trots op.’
What’s in a name?!
Je komt uit een zeer succesvolle familie met een enorme historie: voel je druk om je familie te evenaren?
‘Elke dag. Je voelt die druk maar ook jaloezie elke dag. Vooral in Nederland heerst er een negatieve atmosfeer, is men niet trots op wat je bereikt hebt zoals bijvoorbeeld in Amerika. Om die reden woon ik ook in buitenland, alhoewel Nederland wel het gezelligste land blijft. Het is een makkelijk land, een meltingpot van culturen en men accepteert hier alle nationaliteiten. Alleen in Nederland heb ik weinig privacy en kan ik moeilijk mezelf zijn, het is een virtuele gevangenis. Het neemt niet weg dat ik misschien nog wel eens hier kom wonen met mijn gezin, wat dat betref blijf ik toch een gipsy!’
Lessons learned
Je vader heeft het succesvolle BCD Travel opgezet, een van de top drie zakenreisorganisaties in Amerika en Europa met een omzet van meer dan 10 miljard euro, in hoeverre ben je daarbij betrokken?
‘Ik heb mijn eigen bedrijf in portfolie management maar ik ben zeer direct betrokken bij het familie bedrijf. Toen de aanslagen van 11 september waren, verbleef ik met mijn gezin het weekend in Parijs. Wij waren de eerste die een KLM vlucht namen naar Amerika; we hebben alles laten vallen en zijn direct naar het hoofdkantoor in Atlanta gegaan om alles te regelen en de mensen een warm hart onder de riem te steken. We zijn drie maanden in Atlanta gebleven, onze jongste was nog maar een paar maanden. Voor een familiebedrijf doe je dat gewoon, want je weet hoeveel dat voor de directie en de medewerkers betekent. Wij passen ons altijd aan, als we voor de company moeten verhuizen of bij wijze van spreken een paar jaar ergens moeten wonen, dan doen we dat, no problem. Ik ben het gewend van huis uit en heb daar geen moeite mee, onze hechte familieband blijft toch altijd bestaan. Ik leef voor mijn gezin en zolang ik kan reizen en mooie foto’s maken, ben ik een heel gelukkig mens.’
